KITABUT-TAUHID (BABI NA TAKWAS 9)

Wanda Ya Nemi Tabarruki Da Bishiya Ko Dutse Da Makamantansu⁽¹⁾

___________________________

SHARHI

⁽¹⁾Wannan babin yana magana kan wanda ya nemi tabarrukin wata

bishiya ko dutse, ko makamantansu, kamar mutum ya nemi tabarrukin

Ƙasar kabarin wani shehi ko waliyyi, ko mazaunin wani waliyyi. To

menene hukuncin wannan? Duk wannan yana cikin shirka!

Shin menene 'tabarruki? Kalmar labarruk 'an ciro ta ne daga

Al barakatu' ko 'Al-birkatu, yana nuna ma'anar cewa tattaruwar abu wuri

ɗaya; ga yawa kuma ya taru wuri guda. Don haka, wurin da ruwa ya taru,

sai su ce masa 'al-birka' Don haka, duk lokacin da aka ce abu mai

albarka ne, ana nufin yana da alherai masu tarin yawa. Idan aka ce,

tabarruk ya zamanto neman albarka, wato neman alherai kenan. To

wannan neman alherin, ba a nemansa, sai a inda yake. Don haka, albarka

sai an tabbatar da ita a wuri ake zuwa nemanta.

Duk albarka daga wurin Allah (SWA) take, ba a jingina wa kowa ita

sai Allah. Don haka, lafazin albarka ya maimaitu a cikin Alkur'ani har

sau 34 sannan ya zo da siga daban-daban har guda 8.

1. Barakah 2. Baraknah 3. Burika 4. Tabaraka

5. Barakat 6. Barakatuhu 7. Mubarakun 8. Mubarakatan.

Duk inda kalmar take, ba a jingina wa kowa, sai Allah (3). Ibnul

Kayyim, a cikin littafin Bada 'iul Fawa id ya ce, "A sallama mukan ce,

Assalamu alaikum warahmatullahi wabarakatuhu! Lafuzza uku ne, ka yi

wa mutum addu'a da shi, salam, rahama, barakat. An bar waɗancan a

baya don su ne ƙashin bayan tafiya. Na farko kana iya jingina wa Allah

shi, kuma ana iya jingina wa wanda ba Allah ba. Duk inda ka ga rahama

ko baraka, ana jingina wa Allah (SWA) ne kawai. Don haka, shi ne wanda

yake ba da albarkar. Saboda haka, albarkar sai Allah (SWA) ya rarraba ta. Ya

ba da ita ga wurare, lokuta, wasu mutane, wasu halittu, wasu halaye, kai

har da wasu hada-hada daga cikin mu'amalolinmu na yau da gobe.

Albarka ta wuri, sai ya ba da ita ga wuri uku waɗanda babu sama

da su: Makka, Madina, Masjidul Aksa. Ya bayar da albarka ga lokuta,

kamar Lailatul Ƙadri goman ƙarshe na Ramadan, goman farko na Zhul

Hijja, da ranar Arfa. Ya bayar da albarka ga wasu halittu da muke iya gani

kamar ruwan zamzam. Ya bayar da albarka ga wasu mu'amalolinmu,

kamar mai sayar da haja da mai saya suka haɗu a wurin faɗin gaskiya

dangane da cinikayyarsu matuƙar ba su rabu ba, kuma wani bai ha'inci

wani ba, to sai a sanya albarka a ciki. Abin da za a sanya albarka a ciki,

ita ce hajar ga mai saye, idan ya zo da gaskiya, ba don ya cuci mai hajar

ba, sai ya daɗe yana amfanar ta. Shi kuma kuɗin da ya karɓa na hajar, sai

ya biya masa buƙatu da yawa na rayuwa, ba tare da sun ƙare da wuri ba.

Kowanne an sa masa albarka. Amma idan suka yi ƙarya, suka yi maguɗi,

sai a tafiyar da albarkar kasuwancin.

Duk wannan don mu san cewa, duk inda aka sanya albarka, to

Allah (SWA) ne ya sanya ta. Sai idan muna da nassin sanya albarka a wuri za

mu yarda cewa akwai ta. Idan an tabbatar akwai, sannan mu neme ta ta

hanyar da shari'a ta yarda mu nema, ba ta hanyar da muke so ba.

Don haka, a cikin yan Adam kuwa mafiya albarka su ne

Annabawa. Dukkansu an yi tabarruki da su. Lokacin Annabi (SWA),

sahabbai sun nemi albarkarsa, sun yi tabarruki da majinar da zai tofar,

gumin da yake fitowa daga jikinsa, gashin kansa da za a aske, ragowar

ruwan alwalarsa, rigar da zai sanya ya kwabe ta, domin albarkarsa

tabbatacciya ce, shi ne mafi albarkar masu albarka.

Amma musulmai gabadaya a jumlace suna da albarka. Sai dai

tantance albarka zuwa ga wane ko wance, yana bukatar dalili. Kamar ka

ce, musulmai gabadayansu 'yan aljanna ne, amma tabbatar da aljanna ga

wani daya, ka ce wane ɗan aljanna ne, ba ka da tabbas. Idan aka yi sa'a

musuluncinsa nagari ne, ya shiga ciki, amma idan aka yi rashin sa'a bai

zama nagari ba, bai zama musulmi ba. Akwai bambanci tsakanin faɗin

hukunci gabaɗaya da kuma keɓance shi ga wani mutum ɗaya. Yana

buƙatar nassi ko dalili. Idan ka ce, "Malam wane ko shehi ko waliyyi

wane yana da albarka." Wa ya gaya ma? Da wane nassin ka dogara?

Ballantana kabarinsa? Shin za a yi tabarruki da ruwan alwala ko majinar

waliyi wane, kamar yadda sahabbai suka yi wa Annabi (SAW) don neman

Tabarruki?A'a! Don idan ka yi, ta zama kazanta kenan. Domin ba za ka

kwatanta shi da Annabi (SAW) ba. Kamar yadda wani mai waka yake cewa,

"Wa ya yi wa yai kamar ka,

wa ya san asali ya naka,

wa ya samu irin rabonka,

tun da Allah ya yabe ka,

duka wanda ya ki ka ma yi gaba."

 

***************************************************

Da Fadin Allah;

Shin ku ba ni labarin Lata da Uzza..." zuwa Karshen ayoyin." (An.

Najm:19-23) ⁽¹⁾

_______________

SHARHI

⁽¹⁾(AI-Lat: Malamai sun yi sabanin asalinta. Wasu suka ce asalin Al-Lat

kafirai sun kago shi ne daga Allahu. Wato sai su suka cc, Allahu lafazi ne

muzakkar, sai suka sanya wa sunan gunkinsu ta mace mu'annath wato

Allat. Magana ta biyu, Allat, sunan wani mutum ne a jahiliyya, ya

kasance yana hidima lokacin aikin hajin da jahiliyya suke yi, sai ya samo

garin alkama ya yi wani abin sha mai kama da kunun zaki ko koko, yana

damawa, ya bayar sadaka ga mahajjata da ziyarar gumaka. Sunansa Lat!

Da ya mutu, sai suka yi mutum-mutuminsa suna bauta masa. Wannan

maganar ita ce Bukhari [#4859] ya ruwaito daga wurin Abdullahi ibn

Abbas.

A-Uzza: Waɗansu malamai suka ce, kalmar 'uzza, kamar sun yi

ta'annithi ne na Al-Aziz. Al-Uzza sai ya zama mu 'annath. Amma riwayar

Imam Nasaa'i [Sunan al-Kubra #11548, J6/474] ta tabbata cewa Annabi

(SAW) ya tura Khalid ibn Walid (R), bayan bude Makka, ya ce ya je kauyen

da ke tsakanin garin Makka da Ɗa'if, wani gari mai suna Nakhla, akwai

wani gunki Al-Uzza, ya je ya rusa shi. Da ya je sai ga wani ɗaki ko bukka

da aka yi ta katako an ɗora shi a kan itacen magarya guda uku, kamar

murhu, an ɗora shi a kai. Da ya je ya sare itacen, ya rusa ɗakin, sai ya yi

tafiyarsa. Ya dawo, Annabi ya tambaye shi abin da ya yi? Sai ya ce ya

rusa ɗakin. Sai Annabi ya ce, 'Har yanzu Uzza tana nan." Ya dawo ya

sake kawo hari, masu bauta wa Uzza suka gudu cikin duwatsu. Da ya

farka wannan ɗakin, sai ya ga wata mace tsirara, ta tsefe gashin kanta, ta

ɗauki ƙasa a tafin hannunta tana watsawa a ka, ashe ita ce Uzza. Saboda

haka, ya kashe ta, ya ƙona katakon wurin. Sannan ya koma. Da ya je

Manzon Allah (SAW) ya ce, "Lallai yanzu ka gama da Uzza."

Shin suna da ikon cutarwa ko amfanarwa? Wato, bayan an faɗi

shirkarsu, sai aka sake faɗin ilhadinsu. Domin kafiran Makka suna cewa,

Ubangiji yana da 'ya'ya mata, mala' iku 'ya'yansa ne, kuma mala'iku

mata ne. Sannan a jahiliyyarsu, ba sa son 'ya mace sai namiji, don haka

suke jingina wa Ubangiji 'ya'ya mata, abin da ba sa so. Shi ya sa Allah

yake cewa,

"Yanzu kun zabi 'ya'ya maza ku jingina wa kanku, sannan ku jingina wa

Ubangiji 'ya'ya mata? Lallai wancan rabo da kuka yi in da abin haka ne,

ya zama rabo na zalunci. Su waɗancan gumaka, ba komai ba ne, face

sunaye waɗanda kuke ƙirƙiro su ku da iyayenku. Ubangiji bai saukar da

wata hujja game da su ba. Ba su bibiyar komai face zato da son zuciya,

haƙiƙa kuwa shiriya ta je musu daga wajen ubangijinsu." (Najm:21-23)

A nan Ubangiji (SWA) ya ci gaba da gaya musu abin da suke riyawa,

cewa, waɗannan gumaka da suke roka, suke neman tabarrukinsu, duk

sunaye ne, su suka ƙirƙia, su suka sassaƙa gumakan, suka sa musu suna,

suka ce suna da albarka, kuma suke neman albarkar! Duk ba ɗaya da

Allah ya saukar da wahayi a kai. Allah ya ci gaba da cewa su kafiran ba

abin da suke bi, sai dai zato game da iyayensu. Suna cewa, yanzu abu

kaza, da ba shi da kyau, da wane ya yi? Yanzu kenan kakana wane bai

kyauta ba? Kyautata zato ga iyaye da kakanni, shi ya sa su yin wannan

shirkar da tabarruki na ƙarya. Abu na biyu da ya sa haka, bibitar son

zuciya. Sun kafa wani kamfani da suke tatsar bayin Allah, da kuma

shugabanci da suka samu, ba sa so ya rushe. Don haka ba sa son kan

mutane ya waye su daina shirka.

A takaice, dukkan gumakan nan uku, neman tabarruki ne ya sanya

aka bauta musu. Shi ya sa tabarmukin nan zai buɗe ƙofa, ko dai ta shiriya

ko ta sharri. Ta shiriya, idan ka nemi albarka wurin abu mai albarka.

Kuma ita albarka iri biyu ce: Albarkar samun duniya da albarkar samun

lahira.

Sannan kuma nau'in da ake neman albarkar shi ma iri biyu ne:

a. Ko dai abin ya kasance lokacin rayuwar Annabi ne za a yi tabarruki

da shi.

b. Ko kuma abin ya kasance har bayan rayuwar Annabi.

Abin da ake yin tabarruki da shi lokacin rayuwarsa, shi ne kamar imani da

Annabi (SAW) da soyayya gare shi, don a amfana da shiriyarsa da addu'arsa.

Kuma wani sharaɗin na neman albarka shi ne, idan ka je neman

albarkar waje, za ka neme ta ne ta hanyar da shari'a ta ba da izini. Misali

idan ka je Makka, za ka nemi albarka ta hanyar ɗawafi a Ka'aba, sa'ayi

tsakanin Safa da Marwa, shan ruwan zamzam, kiyaye dokar Allah a

wajen, duk wannan neman albarkar Makka kenan. Idan ka je Madina,

zuwa masallacin Annabi, yin nafila a masallacin, zuwa ka yi sallama ga

Annabi (SAW) da yi masa salati, da zaunawa jin darasi a masallacin, duk

wannan shi ma tabarruki ne da masallacin. Amma ka shafi bangon

masallacin ka shasshafa a jikinka duk shirme ne. Haka ma idan ka je

Ka'aba a maimakon dawafi, sai ka shafi bangon Ka' abar, to shi ma ba ka

sami albarkar Ka'aba ba. Ka ga akwai albarka a Ka'aba, amma ba ka

neme ta ba, ta hanyar da shari'a ta yarda.

 

****************************************************

 

An karɓo hadisi daga Abi Wakid Al-Laisiy ya ce, "Mun fita

tare da Manzon Allah (SAW) i zuwa yaƙin Hunaini, a lokacin ba mu

daɗe daga barin kafirci ba, kuma mushrikai suna da wata magarya,

suna lazumtar ta, ba sa rabuwa da ita. Suna rataye makamansu a

jikinta, suna kiranta Mai Maratayai! Mu ma muna cikin tafiya, sai

muka wuce ta wata magarya, sai muka ce, "Ya Manzon Allah (SAW)!

Ka sanya mana wata Mai Maratayai kamar yadda suke da Mai

Maratayai. " Sai Annabi (SAW) ya ce, "Allahu Akbar! Lallai wannan ita

ce hanyoyin waɗanda suka gabata. Wallahi kun faɗi irin abin da

Banu Isra'ila suka faɗa wa Musa, "Ka sanya mana gunki kamar

yadda waɗannan (kauyawan) suke da gunkinsu." Sai ya ce da su,

"Lallai ku mutane ne jahilai." Sai Annabi ya ce, *Wallahi da ma sai

kun bibici hanyoyin waɗanda suka rigaye ku."⁽¹⁾ Tirmizi [#2180] ne

ya ruwaito kuma ya inganta shi.

____________________________

SHARHI

Abi Wakid Al-Laisiy sunansa Al-Harith ibn Auf, sahabi ne mai falala,

ya mutu shekara ta 68 bayan hijira.

Yaƙin Hunaini; wato bayan Fathu Makka wajen yaƙar ƙabilar

Hawazin.

... suna kiranta Mai Maratayai!' Wato idan kafirai za su yaƙi, suna

riya cewa in dai sun rataya makamansu a nan, suka nemi albarkar bishiyar

idan za su yaƙi, to za su ci nasara. A nan su mushirikan sun tabbatar da

abubuwa guda biyu da ba su da hujja a kai. Na farko, tabbatarwa da

bishiyar magarya albarka, na biyu, hanyar neman albarkar ta rataye

makamansu.

Yanzu mahalush-shahid a nan wurin shi ne, sun nemi albarkar

magarya, bayan ba ta da ita. Annabi (SAW) ya nuna wannan abin shirka ne,

ya kwatanta su daidai da mutanen Annabi Musa (ASW), duk da cewa abin

da Banu Isra'ila suke cewa Musa shi ne, "Ka sanya mana gunki kamar

yadda waɗannan (ƙauyawan) suke da gunkinsu." Su kuwa abin da

waɗannan suka ce, "Ka sanya mana wata mai maratayai." Lafuzzan sun

sha bamban amma ma'anar duka ɗaya ce. Shi ne malamai suke cewa,

canza suna, ba ya canza zatin abu.

 

****************************************************

A Cikin Wannan Babi Akwai Mas'aloli Kamar Haka:

1. Fassarar ayar cikin Suuratun Najm.

2. Sanin surar abin da suka nema.(Wato tabarruki da bishiya)

3. Kasancewar ba su aikata wannan abu ba.

4. Kasancewar sun nemi kusanci zuwa ga Allah ta hanyar hakan,

saboda zatonsu (Allah) yana son hakan.

5. Idan ya zamanto cikin sahabbai an samu wanda ya jahilci

haka, to wanda zai zo baya shi ne ya fi cancantar jahiltar haka.

6. Sahabbai suna da kyawawan ayyuka da alkawari da Allah ya

yi musu na gafara wanda waninsu ba shi da hakan.

7. Annabi bai ba su uzuri ba ya yi shiru. Ya mayar musu da

martani nan take da faɗinsa, "Allahu Akbar! Lallai wannan

tafarkin waɗanda suka gabace ku ne, da sannu za ku bi

tafarkin waɗanda suka gabace ku." Sai ya kausasa harshe ga

waɗannan abubuwa guda uku.

8. Babban Abu a nan wanda shi ake nufi (a bayyana) shi ne abin

da suka nema irin abin da Banu Isra'ila ne suka nema yayin da

suka ce da Musa, "Ka sanya mana gunki....

9. Kore dukkan wani abu da aka kore, yana daga cikin ma'anar

da 'La ilaha illallahu' ta kunsa, tare da kasancewar abu da

boyuwarsa.⁽¹⁾

____________________________

SHARHI

⁽¹⁾Ma'ana ko ka faɗi kalmar shahada, matuƙar ba ka kore albarka ga abin

da ba shi da albarka ba, to ba ka tabbatar da haƙiƙanin ma'anarta ba.

****************************************************

10. Annabi (SAW) ya yi rantsuwa kafin ya ba da fatawa. Domin

Annabi (SAW) ba ya rantsuwa sai idan akwai maslaha a cikinta.

11. A cikin shirka akwai babba da ƙarama saboda; ya nuna cewa

abin da sahabbai suka fadɗa ba su yi ridda ba.

12. Faɗinsa "Ba mu daɗe daga barin kafirci ba" ya nuna cewar

waɗanda ba farkon shigarsu ba, ba su jahilci hakan ba.

13. Faɗin, "Allahu Akbar!" yayin da abu ya ba da mamaki,

saɓanin waɗanda suke ganin makaruhi ne.

14. Toshe dukkan wata kafar shirka.

Domin

315. Hani dangane da yin kamanceceniya da mutanen jahiliyya.

16. Ya halatta ka yi fushi a halin koyarwa idan ta kama.

17. Ɗaukar ƙa'ida gamammiya da faɗinsa, "Lallai abu ne da ya

maimaitu."

18. Wannan alama ce daga alamomin annabta kasancewarsa ya

faru, kamar yadda Annabi ya ba da labari.⁽¹⁾

_______________________

SHARHI

⁽¹⁾Annabi (SAW) ya ba da labarin cewa sai musulmai sun bi tafarkin yahudu

da nasara. Kuma ga shi a yau abin yana faruwa. Ana gina masallaci a

makabarta, ana neman tabarrukin kaburbura da sauran sunnonin yahudu

da nasara.

***************************************************

19. Duk abin da Allah ya zargi yahudu da nasaraa cikin

Alƙur'ani, ya sanar da mu ne don kada mu aikata.

20. Abu ne tabbatacce wurin sahabbai cewa, ita ibada ana gina ta

ne a kan umami,⁽¹⁾Sai ya zamanto a cikin wannan akwai

faɗakarwa a kan tambayoyin kabari: Amma tambayar, "Waye

Ubangijinka?" a fili take; amma tambayar, "Waye

Annabinka? yana daga cikin labarin gaibi da ya bayar; kuma

tambayar, "Menene Addininka?" daga faɗarsu, "Ka sanya

mana abin bauta.. har zuwa ƙarshen ayar.⁽²⁾

_________________________

SHARHI

⁽¹⁾A ina muka fahimci wannan? Lokacin da sahabbai suka ga bishiyar da

mushirikai suke neman tabarruki, da addini kawai yadda a ka ga iyaye da

kakanni suke, haka ake yi, da kawai sai su je kai tsaye su rataya! Amma

sai da suka tambayi umarnin Annabi (SAW). Saboda sun san ibada sai da

umami ake yi. Sai Annabi ya nuna musu yin hakan kuskure ne. Ashe ba a

ibada da son zuciya. Ka ga bambanci muminan da, da na yanzu.

⁽²⁾Anan za a ga fikhun Malam, ta inda a wannan hadisin yake nuna

tabbacin tambayar kabari. Duk tambayoyin da za a yi, amsarsu sun fito a

hadisin.

*****************************************************

21. Lallai tafarkin yahudu da nasara abin zargi ne, kamar tafarkin

mushrikai.

22. Duk wanda ya rabu da wata ɓarna, kuma zuciyarsa ta saba da

wannan ɓarnar, to ba a amintuwa ya zamanto akwai ragowar

wannan al'ada a zuciyarsa. Saboda faɗinsu, "A lokacin ba mu

daɗe daga barin kafirci ba"

(FASSARA DA SHARHI DA GA BAKIN GARIGAYI SHEIK JA’AFAR MAHAMUD ADAM {R} ).  (zamuci gaba Insha Allah)